در شمال شرقی شهر بم، بر روی دامنه صخره ای عظیم قلعه ای مستحكم را پی افكنده اند كه اهالی محل آن را

«ارگ» نامند كه در واقع این بنای سترگ، شهرقدیـم بم است، ارگ بــم و شهـــر آن از جمله قلعه های نظامی بسیار

مهم و تاریخی به شمار می رود. ارگ بم نمونه كاملی از شیوه های معماری ایران است و نمونه هایی از قرنها

معماری در آن به چشم می خورد. ارگ بم كه بزرگترین مجموعه خشتی جهان است، به شكل قلعه های پرشكوه

برفراز تپه ای با ارتفاع 61 متر چونان تاجی مرصع برسر بناهای تاریخی ایران، درخششی جاودانه دارد.

پیرامون ارگ بم، حكایت های تاریخی كه گاه به جرگه ی افسانه می گراید، فراوان است ولی سعی براین است كه

مستندترین موضوعات باستان شناسی با مدد از تاریخ و معماری در معرفی هرچه بهتر این بنای بزرگ دخالت داشته

است. سابقه تاریخی ارگ بم به موجب نوشته های تاریخی، از جمله حدودالعالم و تاریخ وزیری به دو هزار سال پیش

می رسد. شواهد زیادی از جمله وضعیت پلان مركـــزی وتعدادی خشت موجود در خانه حاكم و خانه رئیــس سرباز

خانه ادعای فوق را به اثبات می رساند. در كل، از مجموع نوشته های دوران اسلامی و بررسی های مقدماتی

معماری و باستان شناسی می توان نتیجه گرفت كه ارگ قبل از حكومت ساسانی و احتمالاً در دوره اشكانی ایجاد

شده و چند حصار و دروازه در اطراف آن وجود داشته است احتمال می رود ساكنین قلعه بم معاش خود را از راه

كشاورزی و پارچه بافی می گذرانیده اند پژوهش در امر نحوه زندگی و تاریخ ارگ احتیاج به یك سری كاوشهای منظم

باستان شناسی دارد ولی آنچه مسلم است سابقه تاریخی ارگ به قبل از اسلام می رسد و در طول تاریخ، ارگ

بارها مورد یورش قرار گرفته و بازسازی شده است. ارگ بم بااین سابقه طولانی تا حدود 180 سال پیش از این، محل

سكونت عده ای از اهالی بم بوده و بعد از ترك و نقل مكان مردم، به دست فراموشی سپرده شده است. دراین مدت

كه بیش از 150 سال به طول انجامیده خرابی های جبران ناپذیری توسط عوامل انسانی و عوامل طبیعی بر پیكره

ساختمانها وارد آمده است. مجموعه ارگ بم، شامل شهر قدیم و قلعه، قریب به 20 هكتار (طول ضلع غربی ارگ 520

و عرض آن 430 متر می باشد ) وسعت دارد و مسافت ارگ و قلعه، قریب 6 هكتار است. سه سمت قلعه را باغ و خانه

های مسكونی و زمینهای كشاورزی محصور نموده و ضلع شمالی در امتداد رودخانه پشت رود قرار گرفته است. این

شهر قدیمی از چهار قسمت تشكیل شده و به طـــور كلی شامل خندق گرداگرد حصـار، برجهای دیده بانی، مدخل

قدیمی، كوچه ها و خانه ها می باشد. از سمت شمال شرقی یك حصار و از طرف جنوب چهارحصار قلعه را در بر می

گیرد. (دورتادور قلعه خندقی ژرف وجود دارد كه آن را از یورشها مصون می داشته است.) در مجموع 38 برج دیده بانی

در فواصل معین روی باروها قرار گرفته و آخرین بارو را خندقی عمیق از اطراف جدا می نموده است بدون شك ایجاد

قلعه ارگ بم بر بلندای تپه ای سنگی باید دارای موقعیت سوق الجیشی مهمی باشد. درمیان این شهر عمارت یا

قلعه حاكم نشین برروی صخره ای طبیعی بنا شده است عمارت دارای پنج طبقه است كه از خشت خام ساخته

شده است. واحدهای شناخته شده گوناگون این بنا به ترتیب عبارتند از : ورودی و محله عام نشین، دروازه دوم و

اصطبل، دوازه سوم، سربازخانه و تشكیلات مربوط به آن، ساختمان مركزی یا حاكم نشین. واحدهای شناخته شده

در عامه نشین عبارتند از : راهرو اصلی ( بازار )، مسجد جامع، نمازخانه، حسینیه، كاروانسرا، آب انبار، میدان

مدرسه، سابات جهودها، حمام و زورخانه ( مقبره ؟) و تعدادی خانه های قدیمی. در محله عام نشین، خانه های

عمومی كنار كوه روی زمین مسطح بناگردیده و از نظر شهرسازی و تشكیلات زندگی شهری مجموعه كاملی است

كه تاحدودی نیازهای وابسته به اجتماع زنان خود را رفع می نموده است. برخی از خانه های عام نشین از اهمیت

خاصی برخوردارند، زیرا این خانه ها شامل بیرونی و اندرونی، بادگیر، ایوان، اتاقهای زمستانی و تابستانی و محلی

جهت نگهداری اسب و احشام بوده و داخل حیاط هر خانه چاه آبی در نظر گرفته شده است.

متاسفانه این بنای خشتی عظیم بر اثر زلزله 3/6 ریشتری روز جمعه 5 دیماه 1382 تا حد بسیار زیادی ویران گردیده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: